ကော်မိန်း
ကယား(ကရင်နီ) ပြည်နယ်အတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားများအနက်မှ တစ်မျိုးဖြစ်သော ယင်းတလဲ လူမျိုးများအနေဖြင့် လူမျိုးမကွယ်ပျောက်ရေးအတွက် မိမိလူမျိုးအပေါ် အလေးအနက်ထားကြစေလိုကြောင်း ယင်းတလဲ လူငယ်အကြံပေး ကိုဝင်းဇော်က ပြောသည်။
“အရင်တုန်းကဆိုရင် ဒီဝမ်ဗလတို့၊ ဟော်ခမ်းတို့ဆိုရင် ယင်းတလဲတွေရှိခဲ့တယ် ဒါမယ့် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ယင်းတလဲလို့မခံယူ ကြဘူး။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ယင်းတလဲလို့ မပြောကြဘူး။ အဲ့ကြောင့် ယင်းတလဲတွေက ပျောက်ကုန်တယ်။ ကိုယ့်လူမျိုးကိုလည်း
အလေးနက်မထားကြတာလည်းပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
ယခင်ပြည်တွင်း စစ်ဖြစ်ပွားခဲ့သည့်အချိန်တွင် စစ်ဘေးလွတ်ရာ ရှောင်ရှားနေရခြင်းကလည်း ယင်းတလဲ လူမျိုးများကို တကွဲ တပြားဖြစ်စေခဲ့ပြီး တခြားသောလူမျိုးများနှင့် အတူနေလာခဲ့ကြရာမှ ကိုယ်တိုင်လည်း ယင်းတလဲလူမျိုးဟု မခံယူခဲ့ကြတော့ဘဲ တခြားသောမျိုးနွယ်စုအမည်သို့ ခံယူလိုက်ကြသည့်သူများလည်း များစွာရှိခဲ့သည်ဟုသိရသည်။
“ယင်းတလဲဟုတ်ပါရက်နဲ့အလွယ်ေလးလုပ်သွားကြတာမျိုးပေါ့။ ကိုယ့်လူမျိုးနဲ့ကိုယ်မခံယူရဲတာတွေ လည်းရှိတာပေါ့။ လူမျိုးတွေနည်းတော့ ကိုယ့်လူမျိုးနဲ့ကိုယ်ပြောရင်လည်း ထူးတော့မှာမဟုတ်ဘူး အဲ့လိုတွေပေါ့။ လူမျိုးစိတ်ဓါတ်မရှိဘူးပေါ့။” ဟု ယင်းတလဲလူငယ် ကိုကိရိုင်းက ပြောသည်။
ပြီးခဲ့သည့် ၁၉၈ဝ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် မှတ်ပုံတင်များပြုလုပ်လာကြရာ ယင်းတလဲမျိုးနွယ်စုသည်လည်း ကယားပင်ဖြစ်သည်ဟုသက်ဆိုင်ရာ မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပေးသူများက ရေးထည့်ချိန်တွင်လည်း မိမိတို့ကိုယ်တိုင်က ယင်းတလဲဟုထည့်သွင်းခြင်းမပြုပဲ ကယားဟုသာထည့်သွင်းမှုများရှိခဲ့ကြသည်ဟု ကိုဝင်းဇော်က ပြောသည်။
လူနည်းစုတစ်ခုဖြစ်သည့် ယင်းတလဲလူမျိုးတို့သည် လူမျိုးပျောက်မည်ကို စိုးရိမ်သောကြောင့် ပြီးခဲ့သည့်မေလကစ၍ ယင်းတလဲစာပေ ပြန့်ပွားရေး ၊ လူမျိုးမပပျောက်ရန် ထိန်းသိမ်းရေးများ စတင်ဆောင်ရွက်နေခဲ့ကြသည်။ ယင်းတလဲမျိုးနွယ်စုအများစုမှာ ဘော်လခဲမြို့နယ်အတွင်းတွင် နေထိုင်ကြပြီး လူဦးရေခန့်မှန်းခြေ ၁၅၀ဝ နီးပါးရှိသည်ဟု သိရသည်။
